Okrywa włosowa u psa



Okrywa włosowa u psa czyli co piszczy w tej sierści?

Okrywa włosowa stanowi pierwszą i najważniejszą warstwę izolacyjną organizmu chroniącą go przed niekorzystnymi warunkami termicznymi panującymi w środowisku. Wśród psów wyróżnić możemy rasy bezwłose (całkowicie lub częściowo pozbawione okrywy włosowej w wyniku zaistniałej mutacji i ukierunkowanej hodowli) oraz krótkowłose i długowłose o szacie pojedynczej (tylko włos okrywowy) lub szacie podwójnej (włos okrywowy i podszerstek). Rodzaj okrywy włosowej zależy przede wszystkim od rasy psa i jest uwarunkowany genetycznie.

Sierść psa posiada charakterystyczną budowę i układ tzn. całość okrywy składa się z kępek, których ilość zdeterminowana jest już w momencie narodzin szczenięcia. W zależności od rasy ilość kępek przypadających na 1 cm², a więc i gęstość futra, jest bardzo zróżnicowana i u ras długowłosych może to być od 400 do 600 kępek, a u ras krótkowłosych ilość ta będzie prawie dwukrotnie mniejsza i może wynosić od 100 do 300 kępek. Skrajnym przykładem jest jamnik, u którego na 1 cm² skóry przypada zaledwie 2-3 kępki sierści.

Wraz z wiekiem psa sierść nabiera też swoich ostatecznych właściwości, co finalnie wpływa również na jej parametry termoizolacyjne. U szczeniąt z każdej takiej kępki wyrasta prostopadle do skóry tylko jeden włos, który nadaje w ten sposób sierści szczenięcej puszystości. Sierść szczenięca wymieniana jest w trakcie wzrostu zwierzęcia na dorosłą. Z czasem włos odpowiednio pochyla się i w zależności od rasy obrasta podszerstkiem tworząc szatę dwuwarstwową (zewnętrzną: dłuższy podstawowy włos okrywowy chroniący przed wilgocią i uszkodzeniem oraz wewnętrzną: krótszy, miększy, gęściejszy podszerstek tworzący warstwę izolacyjno-termiczną) albo i nie, co w efekcie daje szatę jednowarstwową składającą się praktycznie tylko z warstwy zewnętrznej tj. dłuższego włosa podstawowego. Ponadto włos rośnie do momentu osiągnięcia docelowej długości zaprogramowanej genetycznie dla danej rasy oraz przyjmuje strukturę i fakturę charakterystyczną dla danej rasy i określonego typu owłosienia.

U większości gatunków zwierząt domowych (w tym i u psów) mieszki włosowe, z których wyrastają włosy mają budowę złożoną. Z mieszka wyrasta długi, mocny włos pierwotny (zwykle jeden, ale mogą to być też i dwa włosy pierwotne) tworzący szatę okrywową, który otoczony jest kilkoma (w zależności od rasy od 2 do 22) dodatkowymi, delikatnymi i zdecydowanie krótszymi włoskami wtórnymi, które tworzą podszerstek. U psów o obfitej, zróżnicowanej szacie włosy wyrastają w pęczkach po 3­5 z jednego mieszka włosowego. W takim pęczku znajduje się zazwyczaj jeden gruby włos pierwotny (przewodni) w środku, kilka włosów ościstych, równie grubych, ale krótszych od przewodniego, oraz pewna ilość otaczających je cienkich i najkrótszych ze wszystkich włosków puchowych, które tworzą podszerstek.

U większości zwierząt, w tym i u psów, okrywa włosowa podlega cyklicznym zmianom, które uzależnione są od pory roku i panującej temperatury. Na zimę okrywa włosowa wymieniana jest na dłuższą i/lub gęściejszą, co ma poprawić jej parametry termoizolacyjne. Dzięki zwiększeniu wartości izolacyjnej okrywy włosowej zmniejsza się jej przewodnictwo, a więc utrata ciepła głównie przez kondukcję i konwekcję ulega obniżeniu. Jak nie trudno się domyślić, najlepsze parametry izolacyjne posiada długa i gruba szata dwuwarstwowa, która składa się z włosa okrywowego i podszerstka. Psy obdarzone taką szatą mają z zasady lepszą izolację termiczną, niż psy o krótkiej i pojedynczej szacie. Najgorzej wypadają rasy bezwłose, u których brak sierści oznacza brak izolacji, ogromne straty ciepła i bardzo duże zapotrzebowanie energetyczne.

Czesanie i szczotkowanie odgrywa bardzo duże znaczenie dla ogólnego zdrowia i kondycji skóry oraz sierści. Prawidłowe czesanie włosów od nasady aż po same końcówki włosa wzmacnia cebulki włosowe, ponieważ zapewnia utrzymanie równowagi tlenowej w tkance podskórnej, gdzie znajdują się mieszki włosowe. Czesanie i/lub szczotkowanie to również forma naturalnego masażu pobudzającego krążenie krwi w skórze, przez co poprawia się jej utlenienie, a cebulki włosowe otrzymują niezbędną porcję składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego wzrostu wytwarzanych przez nich włosów, na każdym etapie ich rozwoju.

Podczas zabiegu czesania i/lub szczotkowania mechanicznie usuwane są także z psa martwe fragmenty naskórka, różnorodne zanieczyszczenia (brud, kurz, nasiona i fragmenty roślin, resztki jedzenia i inne), które osiadają na jego sierści oraz obumarłe włosy. Regularne czesanie psa przyczynia się też do rozprowadzania po sierści naturalnego sebum (łoju) na całą długość włosów. Cienka warstwa tłuszczu tworząca swoisty film na futrze stanowi naturalną ochronę sierści przed uszkodzeniami, utratą wilgoci, wiatrem, słońcem, wysoką i niską temperaturą. Reasumując: dzięki czesaniu i szczotkowaniu szata psa jest uporządkowana i utrzymana w dobrej kondycji z zachowaną równowagą ilości włosa okrywowego w stosunku do ilości podszerstka. Taka szata może prawidłowo spełniać swoją rolę termoizolacyjną.