Wiek pacjenta, a ryzyko
Zwyczajowo ryzyko anestezjologiczne określamy w pięciu grupach od ASA I do ASA V. Klasyfikacja ta ocenia ryzyko zgonu pacjenta podczas znieczulenia lub po nim. Podczas przypisania pacjenta do danej grupy pod uwage brane są czynniki takie jak wiek (pacjenci młodsi i starsi obarczeni są większym ryzykiem), choroby przewlekłe (nerek, wątroby, przewlekłe zapalenie trzustki, zapalenia żołądka, choroby degeneracyjne), zaburzenia immunologiczne i hormonalne oraz stopień ich aktualnej kontroli, masa ciała (niedowaga oraz szczególnie nadwaga zwiększająca ryzyko związane ze znieczuleniem). Niezwykle istotnymi układami dla przebiegu znieczulenia są układ oddechowy i sercowo-naczyniowy, dlatego często przed znieczuleniem starszego pacjenta zalecane jest wykonanie badania echo serca oraz czasem RTG klatki piersiowej.
- Echo serca potrafi wykryć choroby serca we wczesnym etapue, zanim w codziennym funkcjonowaniu psa czy kota dadzą one objawy kliniczne. Wczesne wykrycie chorób jest o tyle istotne, że większość anestetytków zmienia przejściowo funkcjonowanie serca i dużych naczyć krwionośnych, dlatego np. przy niedomykalności zastawki dwudzielnej< szczególnie częstej u psów małych ras unikamy jednych leków, a przy kardiomiopatii przerostowej, częstej u kotów z nadczynnośuą tarczycy- unikać musimy innych leków.
- RTG płuc lub badanie USG klatki piersiowej udzieli nam informacji, czy w płucach nie przebiega stan zapalny , czy w opłucnej nie gromadzi sie płyn, czy nie widać zmian rozrostowych (jest to szczególnie istotna informacja u pacjentów onkologicznych). U starszych otyłych suk często wystepuje przewlekłe zapalenie oskrzelii, które również wymaga modyfikacji w sposobie znieczulenia.
Pacjenci geriatryczni klasyfikowani są do grup wyższego ryzyka (zazwyczaj ASA II lub wyżej) dlatego, że czesto towarzyszą im choroby przewlekłe, w organach wewnętrznych widoczne są zmiany zwyrodnieniowe zmniejszające ich funkcjonalność. Serce i płuca mają mniejszą możliwość adaptacji w zmiennych warunkach niż u pacjentów młodych, jednak duża wiedza o znieczulanym pacjencie, całościowe spojrzenie na jego choroby i historię pozwalają tak dobrać znieczulenie aby zredukować ryzyko do minimum. Przy odpowiedniej współpracy lekarzy weterynarii i opiekunów zwierzęcia jest to możliwe.
Częste choroby starszych psów.
Największą grupą geriatrycznych pacjentów przygotowanych do znieczulenia są pacjenci pilnie wymagający zabiegu stomatologicznego. Są to choroby obniżające komfort życia psów. Niestety przez to, że rozwijają się powoli psy adaptują się do życia z bólem w jamie ustnej i nie okazują tego w jasny sposób. Kolejną liczną grupą znieczulanych starszych psów są pacjenci onkologiczny. Wbrew obiegowej opinii, że nowotwór boi się noża- każdy nowotów należałoby usunąć chirirgicznie najwcześniej jak to możliwe.Tylko w ten sposób ewentualnie w połączeniu z chemioterapią, radioterapią lub terapią przeciwciałami monoklonalnymi zapobiegamy rozprzestrzenianiu się komórek w obrębie pierwotnego guza oraz uniemożliwiamy powstawanie przerzutów odległych (choć jest to dużo bardziej skomplikowany temat, dla potrzeb tego wpisu dość mocno uproszczony). Zaniechanie decyzji o zabiegu w obawie przed znieczuleniem może kosztować życie naszego zwierzaka.
Jakie choroby przewlekłe są istotne dla przebiegu znieczulenia starszego psa ?
Są to przede wszystkim :
- Choroby serca- kardiomiopatia, niedomykalność zastawek, arytmie, wady wrodzone, nadciśnienie tętnicze i płucne, zwężenie dużych tętnic
- Choroby układu oddechowego- zapalenia płuc i oskrzelii, niedodma, gromadzenie sie płynu w opłucnej, zmiany rozrostowe,
- Choroby wątroby i trzustki- zapalenia, stłuszczenia, marskość, zwyrodnienia, zapalenia układu żółciowego, zaleganie zółci w drogach ;
- Choroby nerek- przewlekła choroba nerek, kamica
- Zaburzenia hormonalne- niedoczynnośc tarczycy, nadczynność lub niedoczynność kory nadnerczy
Dodatkowo koniecznie trzeba poinformować anestezjologa o wszystkich przyjmowanych lekach, ziołach, suplementach, ponieważ mogą one wchodzić w reakcje z anestetykami. {2}
Anestezjologia w weterynarii kilkadziesiąt lat temu wyglądała zupełnie inaczej. Obecnie ta dziedzina weterynarii zmienia się na naszych oczach. Śmiertelność podczas zabiegów wśród psów i kotów zbliża się do śmiertelności w medycynie człowieka {1}
Życie w dobrostanie, a nie długość życia.
Lek. Wet. Kinga Kłoczko, mówi, że główną wartością dla lekarza weterynarii jest komfort życia zwierzęcia. Według aktualnej wiedzy zwierzę nie jest w stanie uzasadnić sobie własneg cierpienia, odczuwa jedynie ból, który pogarsza jego stan psychiczny i fizyczny. Dlatego ze względu na etykę swojego zawodu nie proponujemy opiekunom naszych pacjentów zabiegów lub badań diagnostycznych wykonywanych w zniecuzleniu dla własnej ciekawości i zapewnienia sobie zajęcia, lecz dlatego, że widzimy szansę na pomoc podopiecznemu i ulżenie mu w cierpieniu. Nie bójcie się zaufać naszej wiedzy i umiejętnościom, ponieważ wasze zwierzęta, po otrzymaniu odpowiedniego leczenia, pokażą, że warto. {1}
{1} lek.wet. Kinga Kłoczko, SpecVet
{2} Pupil 27 ; 3/2022